وزارت تحصیلات عالی طالبان چهارشنبه، ۱۳ اردیبهشت (سوم مه)، اعلام کرد که برای اعطا مدرک لیسانس از سه هزار و ۱۲۷ طلبه دینی در استان هلمند در جنوب افغانستان آزمون گرفته است.

عبدالباقی حقانی، رئیس اداره ملی امتحانات طالبان گفت که «علمای دینی» پس از سپری کردن این آزمون، مدرک لیسانس دانشگاه خواهند گرفت.

او گفت: «من به همه علمای دینی اطمینان می‌دهم که آزمون بسیار آسان است و سهولت‌های زیادی مد نظر گرفته شده است. این آزمون بسیار شفاف خواهد بود و مشکلی پیش نخواهد آمد.»

خبرگزاری باختر که زیر نظر طالبان فعالیت می‌کند، در واکنش به برگزاری آزمون در استان هلمند در توییتر نوشت: «به علمای دینی که در آزمون شرکت کرده و نمرات تعیین شده را کسب کرده باشند، مدرک معادل لیسانس داده می‌شود.»

طالبان از زمان به قدرت رسیدن در اوت ۲۰۲۱ تاکنون، کوشیده‌اند نیروهای جنگی خود را در اداره‌های دولتی و نظامی و نهادهای آموزشی و تحصیلی جذب کنند.

طالبان در چند نوبت از طلبه‌های دینی و نیروهای جنگی خود آزمون ورود به دانشگاه اخذ کرده‌اند. از سویی نیز مولوی ندا محمد ندیم، وزیر تحصیلات عالی طالبان، آذر سال گذشته در استان هرات در غرب افغانستان گفت که هر جنگجوی طالب که بیشتر مین‌گذاری کرده باشد، ممتازتر است.

او با آزمون تشخیص میزان آگاهی اعضای طالبان از علوم دینی، مخالفت کرده بود.

او در توجیه این مخالفت گفته بود: «او [جنگجویان طالبان] ۲۰ سال زحمت کشیده و حالا تو به او می‌گویی که امتحان بدهد. او کل مسایل را ياد ندارد. اين گناه او نیست که ۲۰ سال با کفار [اشاره به حضور نظامی آمریکا و متحدانش در افغانستان] مقابله کرده است. درجه امتیاز آنان این است که هر قدر زیاد مین‌ انفجار داده باشد، همان قدر ممتاز است.»

تصفیه در وزارت تحصیلات عالی و دانشگاه‌های افغانستان نیز همچنان در دستورکار طالبان است.

یکی از استادان دانشگاه دولتی هرات به شرط افشا نشدن هویتش، به ایندیپندنت فارسی گفت که طالبان می‌کوشند نیروها و افراد وفادارشان را در مسندهای مختلف در این دانشگاه بگمارند.

این استاد دانشگاه که اینک به ‌دلیل بیماری پدرش در خارج از افغانستان به سر می‌برد، گفت که یکی از مسئولان دانشگاه هرات با او تماس گرفته و هشدار داده است که اگر به زودی به سر کارش برنگردد، یک جنگجوی طالب جای او را خواهد گرفت.

او افزود: «طالبان می‌کوشند استادان و کارمندان اداری دانشگاه‌ها را به بهانه‌های گوناگون از کار برکنار کنند تا زمینه برای برگماری نیروهایشان فراهم شود.»

بیشتر مدارس دینی در دوران حکومت پیشین افغانستان ثبت دولتی نشده بودند و به همین دلیل، مدرک فارغ‌التحصیلی آن‌ها از اعتبار برخوردار نبود و از این گذشته، مطالب درسی نیز در این مدارس بیشتر به ترویج افراط‌گرایی و سنت‌های خرافی در جامعه می‌پرداخت.

طالبان در دوران جنگ با حکومت پیشین افغانستان، از مدارس دینی و مساجد در روستاها سربازگیری می‌کردند و حالا می‌خواهند که به کسانی که آن‌ها را در جریان جنگ یاری کرده بودند، امتیاز دهند. گفته می‌شود که دادن مدرک لیسانس دانشگاه به طلبه‌ها هم با هدف جلب حمایت آن‌ها از حکومت طالبان صورت می‌گیرد که با نارضایتی گسترده و روزافزون مردم مواجه است.

در دوران حکومت پیشین، نظام تحصیلی افغانستان رشد یافته و رقابت مثبتی برای به دست ‌آوردن مدارک دانشگاهی در مقاطع فوق‌لیسانس و دکترا از دانشگاه‌های معتبر شکل گرفته بود. اما با روی کار آمدن طالبان، بیشتر استادان دانشگاه‌ کشور را ترک کردند و نخواستند زیر پرچم طالبان به کار ادامه دهند. از سوی دیگر، بر بستر مشکلات فزاینده و فقر روزافزون و محدودیت‌های تحمیلی طالبان بر نظام آموزشی، تمایل به شرکت در آزمون سراسری کنکور نیز به میزان چشمگیری کاهش یافته است.